یاد خدا به عنوان روح وهدف عبادت

ذکر خدا ویاد خدا که هدف عبادت است،دل راجلا می دهد وصفا می بخشد وآنرا آماده تجلیات الهی قرار می دهد.امام علی علیه السلام درباره یاد حق که روح عبادت است چنین می فرماید«ان الله سبحانه تعالی جعل الذکر جلاء للقلوب ،تسمع به بعد الوقره وتبصر به بعد العشوه وتنتاد به بعد المعانده وما برح لله _عزت آلاوه_فی البرهه ....(خطبه 222):خداوند یاد خود را صیقل دلها قرار داده است ، دلها بدین وسیله از پس کری،شنوا واز پس نابینایی واز پس سرکشی وعناد،رام می گردند ، همواره چنین بوده وهست که خداوند متعال در هر برهه از زمان  ودر زمانهایی که پیامبری در میان مردم نبوده است بندگانی داشته ودارد که در سر ضمیر آنها راز می گوید واز راه عقلهایشان با آنان تکلم می کند .در این کلمات خاصیت عجیب وتأثیر شگرف یاد حق در دلها بیان شده است تاجایی که دل قابل الهام گیری ومکالمه با خدا می گردد.

در همین خطبه حالات ومقامات وکرامتهایی که برای اهل معنی در پرتو عبادت رخ می دهد توضیح داده شده است ، از آن جمله می فرماید:«قد حفت بهم الملاۀکه وهم السکینه وفتحت لهم ابواب السماء واعدت لهم مقاعد الکرامات فی ...» فرشتگان آنان را در میان گرفته اند ، آرامش برایشان فرود آمده است ،درهای ملکوت بر روی آنها گشوده شده است ، جایگاه الطاف بی پایان الهی برایشان آماده گشته است ،خداوند متعال مقام ودرجه آنان را که بوسیله بندگی به دست آورده اند دیده وعملشان را پسندیده ومقامشان را ستوده است .

آنگاه که خداوند را می خوانند بوی مغفرت وگذشت الهی را استشمام وپس رفتن پرده های تاریک گناه را احساس می کنند یاد خدا مایه حیات قلب است ،مایه روشنایی دل است ، مایه آرامش روح است ، موجب صفا ورقت وخشوع وبهجت ضمیر آدمی است ، وباعث بیداری وآگاهی وهوشیاری انسان است .

یاد خدا باعث خود یابی

در عبادت ویاد خداست که انسان ،خود را پیدا می کند ،خود را واقعا باز می یابد.بنابراین یکی از شرایط باز یافتن خود ، شناختن وباز یافتن علت و خالق وموجد خود است .یعنی محال است که انسان بتواند خود را جدا از علت وآفریننده خود به درستی درک کند وبشناسد. علت واقعی هر موجود مقدم بروجود او است از خودش به خودش نزدیکتر است.«ونحن اقرب الیه من حبل الورید »وما از رشته رگها به او نزدیکتریم سوره ق آیه 16«واغلمو ان الله یحول بین المرءوقلبه» وبدانید که خدا میان انسان ودل او حایل می گردد.سوره انفال آیه 24 نکته بسیار جالبی که از تعبیرات قرآن کریم استفاده می شود این است که انسان آگاه خود را دارد واز دست نداده که خدارا داشته باشد.

آنگاه خود را به یاد دارد وفراموش نکرده که از خدا غافل نباشد وخدا را فراموش نکند .خدا را فراموش کردن ملازم است با خود فراموشی .«ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانسیهم» ومانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند پس خدا هم خودشان را از یادشان برد سوره حشر آیه19. از اینجا معلوم می شود که چرا یاد خدا مایه حیات قلب است ، مایه روشنایی دل است ، مایه آرامش روح است ،باعث بیداری وآگاهی وهوشیاری انسان است.

تاثیر قرآن در کاهش اضطراب

آدمی به عنوان پیچیده ترین موجود ،دارای نیازهای متعدد ومتنوعی است او سراپا نیازمند آفریده شده و همه ی زندگی او را نیاز در بر گرفته ، ریشه ی احساس به دین ،ژرف و عمیق است واین احساس یک وابستگی مطلق است .انسان گرایش وکشش های دائمی به سوی آفریدگار خویش داردوزمزمه ها طلب ها،راز ونیازها یش نیز برخاسته از آن کششهاست.

عبادت تجلی خواست روحی بشراست ومنظومه ی عبادات نیز شکل دادن وقالب ساختن برای آن حقیقت و تجلی فطری است که در عمق فطرت انسان وجود دارد آدمی قادر نیست از قلمرو راز ونیاز بگریزد،انسان ممکن نیست که خود را نیازمند خداوند احساس نکند . اگر احساس کرد که در زندگی او خدایی نیست ، مثل مگس های خشک پائیزی می شود که به محض این که به شیشه میخورد ، بی صدا می میرد . یکی از نیازهای بشر ، گوش دادن به کلام خداوند است حتی آوای دلنشین قرآن نیز دردهای او را تسکین می دهد ونیازش را بر می آورد .

بررسی میزان تأثیر آوای قرآن کریم بر کاهش سطح اضطراب قبل وبعد از انجام اقدامات شخصی و درمانی :

اضطراب پدیده شایع عصر ماست ،اما پیشینه ای به طول تمامی تاریخ دارد واز این رو ، همواره مورد توجه بوده است . قطعا اضطراب زیاد آثار و زیان های جدی بر جسم وروان وروابط اجتماعی می گذارد،ودر نتیجه ،کنترل ومهار آن همیشه توصیه شده است . در تحقیقات فراوان ، تأثیر انواع موسیقی ، برکاهش اضطراب ، مورد ارزیابی قرار گرفته است . یکی از اقسام موسیقی ، موسیقی ناشی از تلاوت قرآن کریم است ، این موسیقی عرفانی و دلپذیر، یکی از با شکوهترین ابعاد اعجاز بیانی قرآن مجید است . حتی گوش دادن به آوای قرآن نیز روی روح وروان انسان تأثیر فراوان گذاشته و باعث کم شدن اضطراب ودلهره می شود ،حتی گوش دادن به قرآن ویا خواندن قرآن نیز، باعث ازبین رفتن افسردگی می شود وبه انسان آرامش می دهد .

در بخشهای داخلی وجراحی بیمارستان امام حسین وامام خمینی اصفهان برروی چند بیمار این آزمایش را انجام دادند که قبل از عمل مرض به آوای قرآن گوش داد ویا خود مرض قرآن خواند وهمین امر باعث شد از اضطراب بیمار کاسته شود وعمل با موفقبت بهتری انجام شود . در چند بیمارستان تهران نیز این کار را انجام دادند که تأثیر بسیار زیادی داشت.

بیشتر دانشجویان ودانش آموزان قبل از امتحان برای کم شدن اضطراب خود آیِه الکرسی می خوانند شاید بعضی از آنها هم ندانند که این امر باعث کم شدن اضطراب می شود ولی با خواندن این آیات قرآن بهتر می توانند امتحان دهند واز اضطراب آنها کاسته می شود.

راه نجات از احساس تنهایی ،نا امنی وپوچی و وانهادگی و..... در آمیختن معنویت و عقلانیت است که یک پای آن وحی وپای دیگر عقل است .

جایگاه ونقش چشم در زندگی از دیدگاه قرآن

چشم یکی از آیات الهی است که پس از گوش نقش مهمی را در زندگی انسانی ایفا می کند اگر دو عضو چشم وگوش را از زندگی بشر حذف کنیم ،با انسانی مواجه خواهیم شد که هیچ گونه توانایی شناختی وعملیاتی نخواهد داشت . انسان با این دو ابزار می تواند با محیط بیرون خود ارتباط برقرار کند .قرآن در آیات بسیاری با یاد کردن چشم وبینایی به عنوان ابزارهای مهم در زندگی بشر ونعمتی بزرگ ، می کوشد تا انسان را به ارزش وجایگاه بینایی توجه دهد .

در آیه 46 سوره انعام با مقایسه نعمت بینایی با دیگر نعمتهای خدادادی بر اهمیت آن تأکید می کند واز بشر می خواهد که سپاسگذار آن باشد (بحل آیه 78 ومومنون آیه 78 وسجده آیه 9 ) چشم به عنوان ابزار شناختی مطرح است وکسانیکه نتوانسته ویا نخواسته اند از آن برای شناخت موفقیت خود وخدا در هستی بهره گیرند مورد سرزنش وعتاب قرآن قرار می گیرند . (بقره آیه 7) کسانیکه با فروبستن چشم بر حقایق ونا دیده گرفتن عناصر موثر در هستی می کوشند تنها محیط پیرامونی خویش را با همه نواقص بپذیرند وبه آن اصالت بخشند به عنوان کسانی یاد می شوند که پرده بر چشمان خویش گذاشته اند و نسبت به هستی از پس عینک پرده پوش می نگرند .

اگر انسان بارها وبارها به حقایق هستی به درستی بنگرد می تواند به آسانی به عدم وجود تفاوت در هستی برسد ودریابد که حقایق هرگز دو گانه ومتفاوت ومتضاد نیستند ودر هر نگاهی نه تنها تفاوتی پدید نمی آید بلکه همواره حقیقتی واحد تجلی می کند .(ملک آیه 3و4) قرآن با گزارش علت سقوط قوم عاد توضیح می دهد که عدم استفاده ایشان از چشم ودیگر ابزارهای شناختی ، مهمترین عاملی بود که آنان را درگمراهی قرار داد ودر نهایت دچار نیستی ونابودی گردانید . آگاهی انسان از طریق دیدن محیط وخود وخدا از زمان تولد در انسان آغاز می شود واین امکان به قدرت الهی در انسان نهاده شده است که بتواند از آن بهره مند شود (نحل آیه 78) قرآن برای چشم چنان ارزش واهمیتی فایل است که آن را ملک خداوند می داند وبه انسان یاد آور می شود که قدر این نعمت را بداند و اینکه مالک واقعی آن خداوند است . کسی که بر این باور است که خداوند مالک ابزارهای شناختی وی است و می بایست پاسخ گوی مالک وی باشد می کوشد به درستی از آن استفاده کند ودر راه شناخت خدا و راههای رسیدن به او از آن بهره گیرد.

تصرف در چشم

کنون که جایگاه چشم وقوه بینایی در حوزه شناختی دانسته شد و این که خداوند چرا وچگونه مالک آن است ؛ به خوبی روشن می شود که خداوتد چگونه و به چه هدفی می تواند در چشم دیگران تصرف کند . خداوند در آیه 13 سوره ال عمران از دو تصرف خود در چشمان کافران در جنگ بدر سخن گفته است در تصرف نخست که پیش از جنگ انجام شد ، کافران ، مومنان را از نظر شمار بسیار اندک یافتند به گونه ای که ترغیب شدند به آنان یورش برند و کارشان را یکسره کنند ، در تصرف دوم هنگامیکه کارزار در میدان جنگ رخ داد کافران شمار مومنان را که در واقع بسیار اندک تر از کافران بودند ، دو برابر دیدند به گونه ای که ترس ورعب در دلهایشان افتاد وتسلط خود را بر نفس ومیدان کار از دست دادند در این تصرفات که به دو گونه متضاد رخ داد ، کافران در بار نخست مومنان را به گونه ای ودر بار دوم به گونه ای دیگر دیدند . این مسأله نشان می دهد که تصرفات خداوند به گونه ای بوده است که آنان ناتوان از تشخیص حق از باطل و درست از نادرست شدند .

با خواندن قرآن می توان از ابزارهای شناختی ، بهتر استفاده کرد و در زندگی نیزمیتوان پیشرفت بیشتری کرد و خدا را بهتر بشناسیم وبر مشکلات خیلی راحت تر پیروز شد.

از نقش قرآن در زندگی خود غفلت کرده ایم

نقش واهمیت قرآن در زندگی انسان چندان مورد توجه نیست و همین امر مانعی برای ارتقای معرفت قرآنی وتدبر در این کتاب آسمانی است.

حجت السلام ایازی قرآن پژوه ومحقق در رابطه با راهکارهای ارتقای معرفت قرآنی در جامعه گفت: به منظور ارتقاء معرفت قرآنی در جامعه مقدماتی مورد نیاز است که یکی از آنها قرائت قرآن توسط افراد است . وی افزود قدم بعدی درک قرآن از طریق ترجمه وتفسیر است در این زمینه فرد باید به ترجمه های مختلف مراجعه کرده و تفاسری را بخواند که با زبان امروز نوشته شده تا مسائلی را که به آن نیاز دارد ودر جستجوی آن هستند، را یافته وپاسخ خود را بگیرد .

حجت الاسلام ایازی تصریح کرد : ارتقای معرفت قرآنی در فرد وجامعه نیازمند انس همیشگی با  داشته باشد وبر اساس آنچه در روایات آمده ، پس از نماز صبح یا پیش از خواب قرآن بخواند و این قرائت باید با تدبیر وتوجه همراه باشد .

این محقق وقرآن پژوه یاد آور شد: انس با قرآن راهی برای ارتباط با این کتاب وآشنایی با معارف آن است . وقتی این آشنایی صورت گرفت ، زمینه های معرفت هم فراهم می شود . معرفت کمال پذیر است وانس بیشتر با قرآن معرفت بیشتر نسبت به این کتاب آسمانی را به دنبال خواهد داشت وبه طبع در پی آن زمینه های معرفت وشناخت فراهم می شود .

وی در رابطه با عمده ضعف جامعه ما در رابطه با معرفت قرآنی عدم شناخت وشناسایی قرآن را مورد اشاره قرار داد وگفت : اهمیت وتأثیر قرآن در زندگی انسان به قدرکافی مورد توجه نبوده است از سوی پیامبر این کتاب به بحرالامیق تعبیر شده است که معارف بسیاری دارد وانسان باید با این معارف آشنا شود . اگر برای آشنایی و پی بردن به اهمیت آن اقداماتی انجام ندهیم در آن هنگام قرآن به چشمه ای تبدیل می شود که فرد در کنار آن نشسته اما از گوارایی وسیراب کنندگی آن بی اطلاع است.

حکایت قرآن ومردم

پیامبر اسلام فرمودند : حکایت قرآن ومردم حکایت زمین وباران است . در حالیکه زمین مرده وخشکیده است ناگاه خداوند برآن باران میفرستد وزمین تکان میخورد ،سپس بارانهای تند را فرو میریزاند وزمین تکان دیگری می خورد ورشد می کند ،آنگاه پشت سر هم نهرها را از دره ها جاری می سازد تا آنکه زمین میروید وگیاهان بالیدن میگیرد وخداوند آنچه را مایه آراستگی زمین وخوراک مردم وحیوانات است از دل آن بیرون می آورد . قرآن نیز مردمی را که آن را بپذیرند چنین میکند.

کنزالعمال

 تأثیر قرآن از دیدگاه اروپا

دکتر مارلیس می نویسد :قرآن بردنیا نقاب مؤثری انداخته است که بهتر از آن امکان ندارد . لیسیان فرانسوی می نویسد که قرآن چنین جاذبه ایمانی وبا قدرتی که به وجود آورده است اصلا جای شک وتردیدی در آن باقی نمانده است .

سرولیم میور می نویسد:قرآن بادلایل فطرت خدا رابالاترین وجود هستی را اثبات نموده وانسان را برای اطاعت او مجبور ساخته است.

مستر جی تی . می نویسد :قرآن تعداد نا محدودی از افراد بشر را مورد اثر خود قرار داده است ابتکار واکتشافات دنیای جدید هم نیاز به قرآن را واضح نموده است .

مستر امانوۀل دی انش می گوید:نور قرآن در این وقت در اروپا نمایان شده است وظهور این نور زمانی است که تاریکی دنیا را احاطه کرده بود واز این نور علم ،عقل مرده یونان زنده شد.

مستر ایچ الیس لیدر می نویسد: توسط قرآن حکمت وفلسفه به ظهور پیوست وچنان ترقی کرد که بر حکومتهای بزرگ اروپا برتری یافت .

قرآن کتاب هدایت

قرآن چیزی جز کتاب هدایت درزندگی نیست "هدی للمتقین"قرآن کتابی است برای انتخاب بهترین زندگی که سعادت جاودانه درپرتو آن تحقق می یابد . قرآن در مورد چگونه زیستن است وچگونگی رفتار را با خداوند وانسانهای دیگر به خوبی تعیین نموده است .

زندگی حقیقی وحیات طیبه در پرتو علم به دستورها ورهنمودهای قرآن شکل می گیرد "ای کسانی که ایمان آورده اید اجابت کنید خداوند ورسولش را هنگامیکه شما را به چیزی می خواند که مایه حیات شما است "ونیز فرموده:"هر کس کار شایسته انجام دهد ،مرد باشد یا زن،در حالیکه مومن باشد ، پس اوراحیات وزندگی پاکیزه بخشیم".

چون قرآن روش درست زیستن را به انسان می آموزد وبرنامه ای را که در بر گیرنده تمام ابعاد زندگی انسان وتضمین کننده سعادت فردی ودنیوی واخروی اوست ،اراعه می دهد ،به میزانی که انسان آموزه ها ودستورهای قرآن را درزندگی به کار بندد ، موفقیت کسب خواهد کرد اما هر اندازه از قرآن فاصله بگیرد دچار خسارت وضررخواهد شد. زندگی قرآنی براساس رعایت مقررات وعدالت واحسان وصفا وصمیمیت است ومردمی که این گونه زندگی کنند ،دارای اطمینان خاطر وآسایش خواهند بود وسعادت ابدی وجاودانه را در آغوش خواهند گرفت ؛البته آگاهی کامل نسبت به این موضوع نیازمند بحث وبررسی گسترده وتأمل در آیاتی ازقرآن است  که چگونگی رفتار مسلمانان را تبیین می کند که در تفسیر نمونه موضوع"رفتار یک مسلمان وچگونگی جامعه اسلامی "

به طور مفصل توضیح داده شده است.

قرآن حکیم از نظر تاثیرات خود نیز معجزه است وآن تأثیری است که در قرآن هست در هیچ کتاب انسانی وجود ندارد وبه وسیله همین تأثیر دردنیا منتشر وآن را روشن نموده است نخستین علاقه تأثیر

باروح انسانی است ،هرگاه روح ،مأثر ومنقلب شود ،در تصورات ،گفتار وکردار انسانی نیز انقلاب حاصل می گردد زیرا مرکز این سه چیز دل یا روح است . حدیث حضرت رسول صلی الله علیه وسلم این حقیقت را چنین اظهار فرموده است که در بدن انسان چیزی (پاره گوشتی )هست که هرگاه آن درست شود تمام بدن درست خواهد شد بنابراین روح مرکز اصلاح است لاکن روح چیزی است از(امر ربی )وآسمانی وزمینی نیست .لذا هرکتاب آسمانی کلام رب می باشد وبه وسیله آن ،روح که از (امرربی )است اصلاح می شود .ملت ومملکتی که در آن قرآن حکیم ظاهر ونازل شد مرکز تمام فساد اخلاقی وعقیدتی جهان بود یعنی مفاسد اعتقادی سرزمین وملت عرب به جایی رسیده بود که اسمی از خدا پرستی وجود نداشت وبت پرستی بین مردم به طورعموم شایع بود.انصاف ووعدالت به طور کلی محو ومعدوم بود .جهالت وبی قانونی ،(لجام گسیختگی)عمومیت داشت حالات واوضاعی برمردم  مستولی بود که با وسایل واسباب انسانی درهزار سال هم اصلاح امکانپذیر نبود وتصور ازبین رفتن مفاسدی که ازصدها سال مردم به آن آلودگی داشتند مشکل به نظر می رسید .پس چطور امکان اصلاح عرب ممکن بود شما عصر حاضر را ملاحظه کنید با این که کلیه اسباب اصلاح معاشرت تشکیل شده است وبا قلم برای اصلاح جامعه تلاش می شود لیکن انواع فساد روز بروز بیشتر می شود .

توجه فرمایید واین منظره را مورد ملاحظه قرار دهید وفکر کنید که اصلاح عرب بوسیله قرآن بااین صورت حال چقدر مشکل بود بخصوص در زمان سیزده سال نبوت که سخت ترین زمان نبوت بود .این زمان ، زمان ممانعت اصلاح قرآنی بود که قدرت جابرانه کفار مکه صدای قرآنی را در تمام مدت این سیزده سال تحت فشار خود قرار داده بودند وتمام طرق تبلیغ قرآنی مسدود بود اما پس از هجرت تا حدودی آزادی تبلیغ نصیب قرآن شد ، لیکن از یازده سال زندگی مدنی درهشت سال یعنی تا فتح مکه حالتی برای قرآن پیش آمد که خود دشمنان آن بر مدینه هجوم آوردندوخواستند که تبلیغ قرآنی وصدای حق کلام الهی را بوسیله جنگ ونبرد متوقف سازند تا بدین وسیله در این محیط جنگی هشت ساله آزادی نصیب صدای حق قرآن نشود.از مدت 32سال که ایام وزمان نبوت وقرآن بود فقط دوونیم سال تبلیغ وتأثیر قرآن میسر شده است . در این مدت بسیار کوتاه قرآن بوسیله تعلیم وصدای حق چنان انقلاب اصلاحی در عرب بوجود آورده است که از نظر جهان مخفی نیست ودر صفحات تاریخ درج شده است ودوست ودشمن بر آن اعتراف دارد .

صورت حال اقامه حقوق الهی این بود که بت پرستی یکسره ناپدید گردید ودر  هر خانه،خدا پرستی و توحید چنان نفوذ کرد که خود بت پرستان ،بت شکن شدند وهر وقت بر زبان آنها کلمه توحید الله جاری بود وسرها در عبادت واحد لاشریک خم شدند ،ودلها از عظمت الهی آکنده گشت ،خوف وهراس غیر الله به کلی از قلوب خارج شد . صورت حال حقوق انسانی این بود که کسانی که دشمن برادران حقیقی خود بودند ،به علت رشته اسلامی وقرآنی ،بلال حبشی ،صهیب رومی ،سلمان فارسی را از برادران حقیقی خود محبوب تر تصور نمودند . خانه جنگی خاتمه یافت قوم وملت عرب کلا در رشته محبت واخوت منسلک گردیدند وبه صورت یک دیوار فولادی درآمدند .قمار بازی،رباخواری و....نه تنها از عرب برچیده شد ازمفاسد اخلاقی وعقیدتی وعملی به کلی پاک ومبرا گشت . یک نفر اهل قلم اروپایی می نویسد :گویا بعد لز قران عربها در صورت وشکل انسان به ملاۀکه تبدیل شدند.

این یک حقیقت گویای تاریخی است که چنین برنامه اصلاحی پیاده نمود که کلا معجزه باشد فقط خاص قرآن کریم است وحصول این مطلب از مجموعه قوت کتب انسانی وکلیه طاقت حکومتهای دنیا ممکن نبود . حتی خود مسیحیان زمان حاضر نیز بر اینکه قرآن تأثیر زیادی بر عرب آن زمان داشته اعتراف کرده اند.

 قرآن درس زندگی

خداوند یکتا ،برای هدایت بندگانش راه های زیادی گشوده ومسیرهای هموار متعددی قرار داده است،تا بندگانش با تامل در نشانه هاوآیات خداوندی که در همه آفریده هایش مانند نقطه ای نورانی می درخشد،راه راست ومستقیم را برگزیده وبه سعادت دنیا وآخرت ره یابند.

خداوند انعکاس عظمت خود رادر جهان طبیعت ،به تصویر کشیده،تا انسان با تفکردر دل آیات مشهود خداوندی،نشانه حق وحقیقت را دریابند.با تامل او در قرآن ،مثالهایی از حشرات وحیوانات آورده است ،که انسان دانا حق را می یابد ولی انسان نادان ظاهر مثال را دیده واز یافتن عظمت در این نشانه ها ،ناتوان می باشد. در کتاب خدا،سوره هایی با نامهای حیوانات وجود دارد که در این سوره ها به شکلی ، به زندگی این حیوانات برای رهنمود انسان ها اشاره شده است .به عنوان مثال ، در آیه 41سوره عنکبوت خداوند به حشره کوچکی اشاره می فرماید که از طریق ماده ای که در معده اش وجود دارد ،با زحمت فراوان ،برای بنیان خانه اش تارهایی را بر روی شاخه ویا برگهای درختان ویا درودیوارمی تند ..این تارها به اندازه ای نازک است که حتی با وزش نسیمی از بین می رود .خداوند سستی وناپایداری این خانه همچون ناپایداری روزگار افرادی می ماند که پرستش خداوند را کنار گذاشته وبه اطاعت غیر خدا روی آورده اند ،آنانی که عظمت وبی همتایی خداوند را نادیده گرفته و به پرستش وعبادت می پردازند که از ناپایداری وبی ریشه گی آن با خبرند.

همچنین در سوره نمل به پشتکار مورچه اشاره می کند وتلاش اورا برای انسانهایی مثل می زند که راه رسیدن به خداوند را کوتاه می پندارند وهنگام مواجه شدن با کوچکترین مشکلی روحیه خود را می بازد واز ادامه راه منصرف می شوند،در حالیکه این حشره کوچک برای رسیدن به هدف خود بارها وبارهاتلاش را از سر می گیرد ودانه ای را که افتاده است ،باز بر میدارد وهیچ گاه ،از این تلاش که در هر ثانیه تکرار می شود ،فروگذارنیست. خداوند،در واقع از بندگانش می خواهد تا مانند این حشره کوچک ،با تحمل مشقات سعادت آخرت را از آن خود کنند.

همچنین در سوره نمل تلاش وکوشش زنبور عسل را ترسیم می کند که با ظرافت خاصی شیره گلها را می مکد وبا کمک مواد داخل دستگاه گوارشش ماده ای را تهیه می کند که انسان نیز می تواند از حلاوت آن کام خود را شیرین کند.این حشره کار روزانه خود راچنان زیبا وظریف انجام می دهد که  بنده دانا با تامل در رفتار آن ودقت در جثه کوچک این حشرات می تواند به عظمت وبزرگی خداوند پی ببرد وبا نظر دوختن به درون این آیات به تحول عظیمی دست یابد.

این چنین پروردگار هستی ،قدرت وعظمت خود را در اندام حتی ناچیزترین حشرات وموجودات ،به رخ انسانهای غافل می کشد .اواین موجودات را با وجود کوچکی،پیچیده آفریده است تا هم توانایی آن داشته باشند که چرخه زندگی انسان را بگردانندوهم پیچیدگی وجودشان ذهن انسان را روشن کند ومسیررسیدن به سعا دت اخروی راکه درشناخت خداوند نهفته است ،صاف وهموارسازند.به راستی ،پروردگاری که قادر است ، از بزرگترین وپیچیده ترین موجود(انسان)تا ناچیزترین حشره(پشه)را بیافریند،سزاوارپرستش است.

 نقش قرآن در زندگی بشری

نقش قرآن در زندگي بشري در ابعاد مختلف فردي، اجتماعي و حتي بين المللي، قابل دقت و بررسي است كه به طور مختصر به بعضي از آنها اشاره مي شود:
يكم. انسان نيازمند ارتباط مستقيم با آفريننده و هستي بخش خود است. اين ارتباط اگر چه از طريق مناجات و رازگويي دروني و قلبي انجام مي گيرد؛ اما دسترسي به كلمات خود خداوند، بسيار لذت بخش و اطمينان آور است. چنان كه اقبال لاهوري گفته است: «اگر مي خواهي خدا با تو سخن بگويد، قرآن بخوان».
اين ويژگي به طور كامل، تنها براي قرآن مجيد باقي مانده است و هيچ كتاب آسماني ديگر، چنين جايگاهي ندارد.
دوم. انسان در تكاپو و جست و جوي آگاهي هاي صحيح و معارف بلند و پرمعنا است. البته با استفاده از تجربيات بشري و تلاش هاي علمي، به بسياري از آگاهي ها مي توان دست يافت؛ اما براي اطمينان به درستي يافته هاي خود و آگاهي به آنچه براي او دست نايافتني است، نياز به يك منبع اصيل و غني بسيار محسوس است؛ چنان كه از زبان امام راحل(ره) گفته شده است: «اگر قرآن نبود، درهاي معرفت بر ما بسته بود».
قرآن مجيد در اين باره جايگاه ممتازي دارد. تعريفي كه قرآن از انسان دارد «إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»؛ بقره (2)، آيه 30. و تعريفي كه قرآن از خداوند ارائه كرده است: «لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ»؛ شوري (43)، آيه 11.، همراه با بيان صفات جمال و جلال و تعريفي كه از نظام هستي و حيات و شعور همگاني موجودات ارائه داده «وَ إِنْ مِنْ شَيْ ءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ»؛ رعد (13)، آيه 13. و بياني كه از پيوستگي و هماهنگي منظم همه كرات و افلاك و زمين و آسمان دارد «وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشاها...»؛ شمس (91)، آيه 4 - 1.
و... نيازمندي همه جامعه بشري و پويندگان راه حق و حقيقت را به اين كتاب آسماني ضروري و آشكار ساخته است؛ زيرا بعضي از دانش ها به جز از طريق قرآن، براي بشر دست يافتني نيست: «وَ يُعَلِّمُكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ»؛ بقره (2)، آيه 151.
؛ «و آنچه را نمي دانستيد به شما ياد مي دهد...».
از جمله آگاهي هايي كه جز از طريق قرآن راهي براي دريافت آن نيست، آگاهي درباره جهان پس از مرگ و جزئيات جهان آخرت است؛ زيرا هيچ كدام از افراد بشر، تجربه تكرار و رفت و آمد آن را ندارند و درك بشري، هيچ گونه سابقه ذهني از آن ندارد. در حالي كه در سوره «واقعه»، «صافات»، «مرسلات» و... صحنه قيامت به تصوير كشيده شده است.
سوم. نقش برجسته ديگر قرآن اين است كه از سابقه تاريخ بشر، خبرهاي درست و مطابق واقع را نقل كرده و سرگذشت پيامبران و محتواي پيام آنان را - بدون هرگونه تحريف و دسيسه بشري به انسان ها رسانده است. ازاين رو قرآن حتي بر پيروان تورات و انجيل، منّت شايان توجهي دارد كه چهره پيامبران بني اسرائيل را به درستي معرفي كرده و حضرت موسي، عيسي، زكريا و... را آن گونه كه بوده اند - به دور از هر گونه تهمت و توهيني شناسانده و دست تحريف گران و دسيسه گران را نقش بر آب ساخته است. قرآن مجيد در اين باره مي فرمايد: «وَ إِذْ قالَ اللَّهُ يا عِيسَي ابْنَ مَرْيَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِي وَ أُمِّي إِلهَيْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ قالَ سُبْحانَكَ ما يَكُونُ لِي أَنْ أَقُولَ ما لَيْسَ لِي بِحَقٍّ»؛ مائده (5)، آيه 116.؛ «اي عيسي پسر مريم! آيا تو گفتي به مردم كه من و مادرم را همچون دو خدا به جاي خداوند بپرستيد؟! گفت: منزهي تو! مرا نشايد كه چيزي را كه حق نيست بگويم».
چهارم. نقش برجسته ديگر قرآن براي جامعه بشري، اين است كه ظرفيت جهان شمولي دارد و پيام هاي آن براي تمام مصلحان جهان و حافظان حقوق بشر، قابل اعتنا و كاربردي است. تكيه بر نقاط مشترك پيروان اديان آسماني و پايبندي به اصول انساني (مانند عدالت گستري، امانت داري و...)، تلاش براي ريشه كني هرگونه ناهنجاري، ناپاكي و اختلاف و مخالفت با حق و درستي و... همگي شاخص هايي است كه ظرفيت جهان شمولي قرآن را به نمايش گذاشته است. آيات نوراني قرآن، تمامي اصلاحگران و حق گرايان را به سوي محور وحدت و پاكي، به دور از هر گونه تعصب و خودخواهي، دعوت كرده است: «قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلي كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ»؛ آل عمران (3)، آيه 64.؛ «بگو: اي اهل كتاب! بياييد بر سر سخني كه ميان ما و شما يكسان است، بايستيم كه: جز خدا را نپرستيم و چيزي را شريك او نگردانيم و برخي از ما بعضي ديگر را به جاي خدا به پروردگاري نگيرد»
بي ترديد گستردگي دانش بشر، تحولات شايان توجهي داشته و شكوفا سازي طبيعت و سلطه بر آن، به دست قدرت علمي و اطلاعاتي انسان و تجربه هاي بشري، تا حدود زيادي تأمين شده است. قرآن خود اين تحول آفريني را در گستره ظرفيت هاي انسان دانسته است: «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فِيها»؛ هود (11)، آيه 61.؛ «خداوند شما را در زمين ايجاب كرد و وظيفه شكوفايي و آباداني و استخراج ظرفيت هاي زمين را به شما واگذار كرد».
رسالت دين و قرآن، «شكوفايي متوازن، متعادل و هماهنگ انسان» است. بر اين اساس بايد انسان را شناخت و آغاز و انجام او را دانست. بايد جايگاه انسان را در كل هستي به درستي تعريف كرد و رابطه او با خدا، خود، جامعه و طبيعت را تنظيم نمود.
رسالت علم ساخت جهان و رسالت قرآن، رشد ايمان و جهت دهي به حركت انسان است و با توجه به اسارت علم در دست برخي از انسان هاي آلوده به قدرت و ثروت و فزون خواه، ضرورت پايبندي به كتاب آسماني به دور از تحريف و يك مكتب الهي آشكار شده است.

براي آگاهي بيشتر ر.ك:
الف. محمدحسين طباطبايي، قرآن در اسلام، (دارالكتب الاسلاميه، 1372)؛
ب. عبدالله جوادي آملي، قرآن در قرآن، (مركز نشر اسراء، بهار 1378)؛
ج. عبدالله جوادي آملي، انتظار بشر از دين، (مركز نشر اسراء، 1380)؛
د. محمدتقي مدرسي، مباحثي پيرامون معارف قرآن كريم، (انتشارات محبان الحسين عليه السلام، 1379)

پیام های قرآن کریم

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ (الحجرات/1)  ؛ قطعا مؤمنین برادر یکدیگرند

فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ (المآئده/48) ؛ در کارهای خیر از همدیگر سبقت و پیشی بگیرید

وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا (بقره/83 ) ؛ با مردم نیکو سخن بگوئید

وَ أَوْفُوا بالْعَهْدِ (اسراء/34) ؛به عهد و پیمان خود وفا کنید

اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى (المائده/8) ؛ عدالت پیشه کنید که آن به تقوی نزدیکتر است

الا بذکر الله تطمئن القلوب (رعد/2) ؛ آگاه باشید تنها با یاد خدا دلها آرام و مطمئن می گردد

فَاحْكُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ (ص/26) ؛ بین مردم به حق حکم و قضاوت کن

إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْكُمْ (محمد/7) ؛ اگر (دین) خدا را یاری کنید او هم شما را یاری می کند

وَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى (المآئده/2) ؛در (کارهای ) نیک و تقوا با یکدیگر همکاری کنید

وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً (الانبیاء/35) ؛ با خیر و شر شما را آزمایش می کنیم

إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ (هود/114) ؛ قطعا نیکیها بدی ها را از بین می برند

وَ عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ (النساء/19) ؛ با زنان به نیکی و شایستگی معاشرت کنید

إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ (الحجرات/12) ؛ قطعا بعضی از گمانها گناه است

وَیْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ (الهمزه/1) ؛ وای بر هر عیب جوی هرزه زبان

لَئِنْ شَكَرْتُمْ لأزِیدَنَّكُمْ (ابراهیم/7 ) ؛ اگر شکرگزار نعمتها بودید (نعمتهایم را) افزون خواهم نمود

إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ (الحجرات/13) ؛ همانا گرامی ترین شما در نزد خدا با تقواترین شماست

وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ (بقره/191) ؛ فتنه انگیزی از کشتار سخت تر (و بدتر) است

وَلا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَیْنَكُمْ (البقره/237) ؛ فضل و نیکی به یکدیگر را از یاد نبرید

وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ (الشوری/ 38) ؛ (مؤمنین) کارشان با مشورت یکدیگر انجام می گیرد

أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ (النساء/82) ؛ پس چرا در قرآن تدبر و اندیشه نمی کنند؟

إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ (المائده/13) ؛ قطعا خداوند نیکو کاران را دوست می دارد

وَ وَصَّیْنَا الإنْسَانَ بِوَالِدَیْهِ إِحْسَانًا (الاحقاف/15) ؛ ما انسان را به احسان به پدر و مادر سفارش کردیم

إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ (الاسراء/53) ؛ همانا شیطان بین انسانها دشمنی و فساد ایجاد می کند

وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ (الحج/28) ؛ وافراد درمانده و فقیر را اطعام کنید

وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (الحج/30) ؛ از گفتار باطل و نا حق دوری کنید

فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ (هود/112) ؛ همانگونه که مامور شدی (دستور رسیده تورا) پایداری و استقامت کن

فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ (العنکبوت/17) ؛ فقط روزی را در نزد خدا(از جانب او) بجوئید

مَنْ كَفَرَ فَعَلَیْهِ كُفْرُهُ (الروم/44) ؛ هرکس کافر شود کفرش به ضرر خود اوست

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ (الروم/6 ) ، صبر کن که وعده خداوند حق است

إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ (لقمان/13) ؛ قطعا شرک به خدا ستم بسیار بزرگی است

أَلَیْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ (الزمر/36) ؛ مگر خدا کفایت گر بنده خود نیست ؟

إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ (لقمان/16) ؛ قطعا خداوند بسیار لطیف و آگاه است

وَ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ (لقمان/34) ؛ خداست که باران رحمت را نازل می کند

وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ (الاحزاب/37) ؛ خداوند سزاوارتر و مستحق تر است که از او بترسی

وَ كَفَى بِاللَّهِ حَسِیبًا (الاحزاب/39) ؛ و خدا براى حسابرسى كفایت مى‏كند وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا فِی قُلُوبِكُمْ (الاحزاب /51) ؛ خداوند هر آنچه در قلب ها ی شما است را می داند .

أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ (البقرة/267) ؛ از چیزهاى پاكیزه‏اى كه به دست آورده‏اید،انفاق كنید،

هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ (فاطر/3) ؛ آیا آفریننده ای غیر از خدا هم هست؟